(Uit: P+)
Vroegtijdige schoolverlaters die van een uitkering leven, kosten de samenleving jaarlijks zo'n vijftienduizend euro per persoon. Maar investeren we onmiddellijk in deze kwetsbare groep, dan leveren deze jongeren juist gemiddeld zo'n 1,5 ton per jaar op. Deze rekensom komt van Arcadis, die zich naast ingenieurswerk ook bezighoudt met de economische waarde creatie en het investeren in mensen. "De toeleverende economieën zoals de haven in Rotterdam vertonen gaten. Daar moeten we wat mee doen", zegt Arie Voorburg van Arcadis.

+ Tekst Mehmet Ülger

"We hebben met de gemeente Rotterdam afgesproken dat we er gezamenlijk voor gaan zorgen dat jonge kinderen vanaf nu naar werk geleid worden, naar een opleiding, zelfredzaam worden, sterk worden, kracht in het eigen leven zetten." Arie Voorburg is senior adviseur stedelijke ontwikkeling bij ingenieurs- en adviesbureau Arcadis, maar hij houdt zich juist niet bezig met de ingenieurskant. "Wat voor het effect heeft het functioneren van een stad op het mondiale ecologische systeem? Aan de andere kant: wat betekent het in het economische mondiale systeem? Daar hou ik me mee bezig. Hoe ziet een stad er dan uit in zijn fysieke structuur en wat betekent dat dan voor mensen?"

Arcadis schakelt sterk tussen de drie P's van people, planet en profit, zegt Voorburg. "We hebben bijvoorbeeld met een aantal partners een programma gemaakt waardoor we woningen kunnen bijbouwen in de binnenstad die klimaatpositief zijn. Dat betekent dat ze financiële waarde toevoegen aan het economisch functioneren van een stad door bijvoorbeeld energiebesparing. We kunnen namelijk uitrekenen wat het kost als je dit niet doet. Een voorbeeld is de hittestress die op een lokale plek in de stad neerdaalt. Met een slimmer ontwerp kan ik een gebouw klimaatbestendig maken. Voordeel is onder meer dat de arbeidsproductiviteit niet naar beneden gaat. Met een klimaatbestendig gebouw voorkom je dat het sterftecijfer omhoog gaat, evenals stofgehaltes en daarmee astmatische aandoeningen. Dat heeft allemaal een economische geldwaarde."

Zo kijkt Arcadis ook naar de people-kant, met als doel mensen meer zelfredzaam te maken. " We zijn gaan kijken naar de 'economische waarde' van mensen. Bijvoorbeeld naar Rotterdam: hoe functioneert deze stad in die mondiale economische dynamiek? De stad heeft drie dominante economische krachten: de haven, de industrie en de medische kant. Dat zijn de grote verdiencapaciteiten van Rotterdam. Op het hoogste niveau, denk aan wetenschap, is dit allemaal goed gedekt. Maar nu blijkt dat al die toeleverende economieën gaten vertonen, omdat ze bijvoorbeeld de arbeidskrachten niet krijgen. Er zijn geen vaklieden in Rotterdam om die werkcapaciteit te leveren. Ook voor de haven blijkt dit een groot probleem."

Voorburg stelt dat dit voor meerdere steden geldt, en dat de projecten die Arcadis op dit gebied heeft ontwikkeld, ook inzetbaar zijn in andere plaatsen. "De middenmoot in de technologie en zorgsector ontbreekt. Goedopgeleide vakmensen op mbo-niveau hebben we te weinig in Rotterdam. Een bedrijf functioneert economisch niet goed, omdat mensen niet te krijgen zijn. En zijn die mensen wel beschikbaar, dan zijn het relatief slechter opgeleide werknemers of mensen die geen arbeidsethos hebben. Daarmee gaat heel wat kapitale waarde verloren."

Arcadis ging kijken naar het sociaal-culturele systeem. Wat voor weeffouten zitten daarin? "Dan kom je bijvoorbeeld terecht in de wijk Rotterdam-Zuid. Veel armoede, gezondheidsachterstanden, kinderen in het basisonderwijs die multi problemen hebben en te maken hebben met uitsluiting op sociaal en maatschappelijk gebied. Een derde generatie perspectiefloze kinderen van allochtone afkomst. Zij komen al op basisschoolniveau met een achterstand binnen. Een behoorlijk percentage kinderen in deze wijk trekt het al niet op dit niveau. De redenen? Omdat het thuis niet goed loopt, ouders hebben schulden. Ze kunnen hun kinderen financieel niet ondersteunen. De straat is onveilig, waardoor kinderen niet meer kunnen spelen."

Aan de ene kant, zo analyseerde Arcadis, is er dus een economisch systeem dat niet optimaal functioneert omdat de arbeidskrachten ontbreken. Aan de andere kant zijn er jongeren die zonder beroepskwalificatie de arbeidsmarkt op komen. Dat is voer voor rekenaars. "Als ik nu in people ga investeren, dus mensen naar een goede opleiding en goede gezondheid breng, dan leveren zij economisch kapitaal."

In deze tijd zijn bezuinigen op onderwijs, zorg en welzijn aan de orde van de dag. Met name die kwetsbare jongeren hebben hier het meest last van. Voorburg: "Wij zeggen: die bezuinigingen zijn onzin. Er is geld zat, want als wij in staat zijn om het geld in het economische circuit te verbeteren kunnen we die winst terugvoeren in het onderwijs. Daarom hebben we een project bedacht in Rotterdam-Zuid. Bij Charlois staat een leegstaand gebouw van de RET-remise. We hebben onderzocht of we op deze plek functies kunnen toevoegen qua onderwijs, cultuur, economie en sociaal. Dat hebben we in kaart gebracht én we zijn met bedrijven gaan praten. Daaruit bleek dat ze onvoldoende geschikte arbeidskrachten hebben."

Op het mbo-niveau 2 en 3 vallen nogal wat leerlingen uit. De reden daarvan heeft Arcadis eveneens onderzocht. Een aantal jongeren heeft bergen problemen, anderen kampen met beperkingen, bijvoorbeeld omdat ze thuis een zorgtaak hebben of de taal onvoldoende spreken of schrijven. "We wilden een programma neerzetten waarbij we die belasting kunnen verminderen en het vermogen om weer grip te krijgen op het eigen leven versterken", zegt Voorburg. "Daarmee gaat het slagingspercentage op het mbo omhoog en kunnen de leraren terug naar hun core business. Als wij dat doen, leiden we betere jongeren op, met een betere startkwalificatie en jongeren die gemotiveerd zijn. Zo creëer je waarde in het bedrijfsleven, want zij krijgen de werknemers die ze nodig hebben."

Hoe wordt dit project gefinancierd? "Door het bedrijfsleven", antwoordt Voorburg onmiddellijk, "want ondernemingen hebben hier direct baat bij. Die waarde rekenen we uit. In het project van de RET-remise willen we vijftig vroegtijdige schoolverlaters hebben. Van die vijftig vallen er twintig gelijk af. Die doen niet meer mee, omdat ze toch liever de hele dag willen blowen in bed. Van die dertig vallen gedurende het eerste en tweede jaar nog eens vijftien af. Van de overgebleven vijftien jongeren gaan we uitrekenen wat het oplevert als ze toch aan de slag gaan."

Voorburg komt na veel uitleg op een rendement van bijna 1,5 ton per jaar per kwetsbare jongere. De vier programma's voor vroegtijdige schoolverlaters in de RET-remise gaan in september van start, betaald door de gemeente Rotterdam en het bedrijfsleven.
www.arcadis.nl

Hoe komt Arcadis op 1,5 ton winst uit?

Een jongere die werkloos is, kost gemiddeld 15.000 euro per jaar aan onder meer uitkering. Gaat dezelfde jongere de criminaliteit in, dan kost hij 40.000 euro. Een draaideurcrimineel kost op jaarbasis zelfs 3 tot 4 ton. Dat is een toekomstige besparing.

Dan de baten voor het bedrijfsleven. Gemiddeld kost een werknemer 1500 euro per jaar aan extra kosten, zoals ziekteverzuim of een dag slecht presteren. Een slechtopgeleide en slecht functionerende jongere kost een bedrijf tussen de 7500 en 12.000 euro, omdat ze niet zo gedreven zijn en zich sneller ziek melden, ontslagen worden, opnieuw moeten solliciteren, interne begeleiding nodig hebben, et cetera. Arcadis schat conservatief dat met het voorkomen van al deze inspanningen 7500 euro per jaar wordt uitgespaard. Een goedopgeleide, gemotiveerde werknemer levert zelfs 15.000 à 20.000 euro per jaar op, zeker als je het uitsparen van de uitkering meetelt.

Andere baten zijn te vinden in de extra opbrengsten van belastingen. Iemand met een vast inkomen heeft ook meer bestedingsvermogen, geeft dus meer geld uit en dat is goed voor de economie. Bovenstaande bij elkaar opgeteld komt dit neer op een bate van 50.000 euro per jaar, per persoon.

Voor de RET-remise heeft Arcadis alleen de directe effecten berekend. Een groepje van vijftien geslaagde jongeren levert dan per jaar structureel langzamerhand 2 miljoen euro aan baten op. Dit komt neer op bijna 1,5 ton per jongere, om heel precies te zijn 133.000 euro per jaar.