De regerende AKP wil een deel van de ondemocratische grondwet wijzigen. Deze grondwet stamt uit 1982, toen er militairen aan de macht waren. Ze ontwierpen de grondwet niet uit de behoefte om de bevolking te beschermen, maar juist om de overheid tegen de bevolking te beschermen. Dat deze grondwet in de prullenbak wordt gegooid, is volledig terecht.
Maar wat er nu gebeurt, is dat de AKP in haar voorstellen uitsluitend gericht is op het veiligstellen van de eigen positie. Dus geen grondwet met meer democratische principes; de grondwet moet als safehouse dienen tegen het leger en de oude garde. Bijvoorbeeld: een rechter kan in dit voorstel een politieke partij niet zelfstandig verbieden. Daarvoor is toestemming nodig van het parlement. Een eigen vleeskeuring dus, waarmee de gerechtelijke macht onderdeel wordt van de politiek.
Frappant is het argument dat de AKP gebruikt. ‘In Europa is dit ook zo.’ Welk voorbeeldland ze in gedachte hebben, is onbekend. Misschien Italië? Dat zou niet zo vreemd zijn, gezien het feit dat premier Erdoğan en Berlusconi goede vrienden zijn. Erdoğan heeft een hoop geleerd van Berlusconi, met name over de omgang met de media.
Sinds Erdoğan aan de macht is, heeft er een bezitsverschuiving in de media plaatsgevonden. Een groot deel van de Turkse media is direct of indirect in handen van de AKP. Erdoğans familie en partijgenoten zijn ineens mediamagnaten geworden. Een van de grootste mediaconcerns, ATV/Sabah, is bijvoorbeeld voor een koopje in handen gekomen van de zwager van Erdoğan.
ATV/Sabah’s vorige eigenaar was beschuldigd van fraude, waarna de overheid het concern in beslag nam. Erdoğans zwager leek de meest veilige opvolger. Alle media onder dit concern worden door critici ‘de meelopers’ genoemd, een nieuwe term voor slaafse, aan de regering hangende journalistiek. Erdoğan heeft hiermee zijn eigen zelfverheerlijking gegarandeerd.
Maar de tentakels van Erdoğan reiken verder dan alleen zijn familieconcerns. Een voorbeeld: tijdens een persconferentie dicteerde Erdoğan op een briefje een vraag die een journaliste van een overheidspersagentschap moest stellen, zodat hij vrijelijk zijn stokpaardjes kon loslaten. Deze journaliste bleek overigens een dochter van de minister van Cultuur.
Erdoğan is ook slim in het uitschakelen van zijn ‘vijanden’. Zo heeft hij na een ruzie via de belastingdienst het Doğan-mediaconcern laten aanslaan voor ruim 350 miljoen euro. Journalisten van Doğan hadden kritisch bericht over vermeende fraudepraktijken van de AKP, iets dat tot grote woede leidde bij Erdoğan. Het Doğan-mediaconcern is inmiddels zeer terughoudend geworden in zijn berichtgeving, waarmee Erdoğan opnieuw waakhonden aan de leiband heeft gekregen.
Het debat over de grondwetherziening wordt door TRT integraal uitgezonden. Deze nacht gaat het scherm niet op zwart, hetgeen betekent dat er geen ruzie in het parlement ontstaat. Regelmatig vinden er schermutselingen plaats in de Turkse Tweede Kamer. Dan vliegen de leden elkaar letterlijk naar de strot. TRT zet het scherm dan onmiddellijk op zwart, op last van het mediacommissariaat RTÜK, dat door de regering benoemd is.
Gelukkig zijn er op zulke momenten wakkere fotografen aanwezig, die ons de volgende dag in sommige kranten de vuisten tonen van boze parlementariërs of elkaar naar de keel grijpende mannen. Voor ruziënde AKP’ers moet je dan geen AKP-gelieerde krant kopen, want die foto’s worden niet afgedrukt.